Waarde(n) en normen in een circulaire economie.
Het lijkt erop dat we afgelopen maanden tijd hebben gehad om nog eens goed na te denken over wat nu echt belangrijk is in het leven en in onze maatschappij. De Corona crisis heeft in ieder geval duidelijk gemaakt waar de zwakke punten in ons economische model zitten. Als het besef van de noodzaak tot verandering  blijft dan hebben we van deze crisis in ieder geval iets geleerd. Het woord ‘circulair’ wordt in ieder geval veel gebruikt maar alleen iets circulair noemen is nog geen verandering. Dit keer dus een blog met een achtergrondverhaal.

Nieuwe economie
Alle goede bedoelingen daargelaten gaat de circulaire economie er namelijk niet komen als we onze definities van waarde en waarden niet drastisch herzien. Het huidige economische model is gebaseerd op consumeren en weggooien terwijl het circulaire model op gebruiken en hergebruiken is gebaseerd. Eén van de belangrijkste doelstellingen, het minder verbruiken en minder produceren, staat haaks op de huidige weggooi economie en de bijbehorende filosofie van oneindige groei. De oude economie mag vervuilen, verbruiken (en uitbuiten) zonder voor de consequenties op te draaien terwijl de nieuwe circulaire economie alle consequenties van het handelen moet meewegen. De circulaire economie komt er dan ook alleen maar als de maatschappij in zijn geheel bereid is de waarden en normen van onze economische modellen te herzien. Gelukkig komt er ook steeds meer bezwaar tegen winstbejag en korte termijn denken en is er meer aandacht voor welzijn van mens en milieu. Leven met minder maar wel met veel meer kwaliteit.

Lange termijn denken
Het streven is dat producten die worden geproduceerd een extreem lange levensduur moeten hebben. De waarde van een product wordt bepaald door de tijd dat een product kan worden gebruikt. We maken dus geen producten meer voor de korte termijn met een beperkte levensduur maar streven naar lange termijn en hergebruik van het geproduceerde product.  Het lijkt alsof spullen gemaakt van gerecyclede materialen per definitie circulair zijn maar dat is zeker niet altijd het geval. Recycling is het allerlaatste station van de kringloop en is in principe verlies van energie en grondstoffen. Veel belangrijker is dat we herbruikbare producten gaan ontwerpen en de service rond een product of dienst op lange termijn als belangrijkste verdienmodel zien. Doelstelling moeten dan niet zijn voor lage kosten zoveel mogelijk produceren maar alleen produceren als het echt nodig is en hogere kosten accepteren als dat tot betere producten leidt met een veel langere levensduur. De focus moet dus voor de hele maatschappij van de korte naar de lange termijn op alle fronten.

Modulariteit is een belangrijk facet van circulair ontwerpen. Producten die modulair zijn gemaakt kunnen namelijk gemakkelijker worden hergebruikt en beter worden onderhouden. Dat kan met alles wat we gebruiken worden toegepast, van de modulaire smartphone van Fairphone  tot en met complete gebouwen zoals het paviljoen CIRCL van ABNAMRO op de zuidas in Amsterdam. Bij zowel de smartphone als het paviljoen kunnen onderdelen gemakkelijk worden gedemonteerd, vervangen of hergebruikt.

Twee elementen: eindeloze mogelijkheden
Een ontwerp op basis van deze modulaire filosofie is het Moduplus zitsysteem.
Eén zitelement en één rugelement is alles wat nodig is om een unieke zitgroep/bank te creëren.
Het systeem kan worden bekleed met alle soorten (C2C) meubelstoffen, leer of outdoorstof en in elke gewenste kleurcombinatie. Een speciaal stripsysteem zorgt ervoor dat de bekleding van de elementen gemakkelijk te wisselen of te reinigen is. De elementen kunnen eenvoudig aan elkaar worden bevestigd en als een nieuwe opstelling is gewenst, is dit snel en zonder gereedschap te realiseren. De beugels en poten zijn in verschillende hoogtes beschikbaar waarmee de zithoogte door de gebruiker kan worden bepaald. Dankzij de beperkte basismaatvoering is het systeem ook zeer geschikt voor de de stedelijke omgeving met kleine woonruimte. Het ontwerp is minimalistisch en daardoor in staat alle trends te overleven. Er kan op eenvoudige wijze eindeloos worden gerestyled en aan het eind van de lange levenscyclus kunnen de materialen weer worden gescheiden en hergebruikt. Omdat de basiselementen licht in gewicht zijn en eenvoudig te hanteren, zijn transport en verplaatsen gemakkelijk, goedkoop en energiezuinig. Door de beperkte basismaatvoering kan systeem zelfs met een pakketdienst worden bezorgd waardoor speciale meubeltransporten worden voorkomen.

 

Volgende stap: bezitten of gebruiken ?
De hogere kwaliteit van modulaire producten leent zich ook bij uitstek voor een gebruikersconcept, het PAAS model (product as a service) Spullen worden dan niet meer gekocht maar alleen gebruikt en de producent / leverancier blijft eigenaar. Je betaald dan alleen voor het gebruik en als je de spullen niet meer nodig hebt kunnen ze terug naar de producent voor hergebruik. Een betere wereld begint dus met minder ‘eigen’ spullen en met beter nadenken over wat er nu eigenlijk echt nodig is en het leuke is dat blijkt dat je van minder spullen ook gelukkiger wordt.

Aart Blok  / Ontwerper van modulaire producten waaronder het Moduplus zitsystem.

In juli
Ik geef het stokje door aan Machteld Rijnten en Marieke Kamphuis van de Duurzame Woonbeurs.
Zij proberen het makkelijker te maken voor zowel de professional als de consument om een duurzaam alternatief te vinden voor de inrichting.